Wat is een veilige afstand van een 5G-mast?
De vraag naar een veilige afstand tot een 5G-antenne of -mast is een veelbesproken onderwerp, vooral in het licht van de toenemende bezorgdheid over elektromagnetische straling (EMV) en de mogelijke impact ervan op de gezondheid. Om deze vraag te beantwoorden, is het belangrijk om zowel technische, wetenschappelijke als regelgevende aspecten in overweging te nemen.
Elektromagnetische straling en 5G
5G-netwerken gebruiken elektromagnetische golven om data draadloos te verzenden. Dit gebeurt in verschillende frequentiebanden, namelijk:
- Lage frequenties (onder 1 GHz) – geschikt voor brede dekking
- Middenband (1–6 GHz) – gebalanceerd bereik en capaciteit
- Hoge frequenties (>24 GHz, mmWave) – hoge datasnelheden, maar beperkt bereik
De intensiteit van elektromagnetische velden neemt snel af naarmate de afstand tot de zendbron toeneemt. Dit betekent dat de stralingsblootstelling het grootst is dicht bij de mast en exponentieel afneemt met de afstand.
Wat zeggen internationale normen?
In Nederland, en de meeste Europese landen, gelden de richtlijnen van de Internationale Commissie voor Niet-Ioniserende Stralingsbescherming (ICNIRP). Deze richtlijnen geven blootstellingslimieten aan voor elektromagnetische velden tot 300 GHz en zijn gebaseerd op wetenschappelijke studies over thermische effecten (opwarming van weefsels).
De limieten voor het algemene publiek (frequentieafhankelijk) zijn:
- Bij 900 MHz (veelgebruikt bij 4G/5G): max. 4,5 W/m²
- Bij 3,5 GHz (typisch voor 5G): max. 10 W/m²
- Bij 26 GHz (mmWave): max. 50 W/m²
Bij het ontwerp en de plaatsing van 5G-antennes worden deze limieten niet overschreden, zelfs niet direct onder de masten.
Praktische veilige afstand
In de praktijk is de “veilige afstand” tot een 5G-mast afhankelijk van:
- De hoogte van de antenne
- Het uitgestraalde vermogen (EIRP)
- De richting van de antennestralen (gericht of omnidirectioneel)
- Obstakels zoals muren of vegetatie tussen de zender en ontvanger
Voor een typische 5G-straatantenne van 20-30 watt, gemonteerd op 4-6 meter hoogte, is de blootstelling op ooghoogte (1,5 meter boven de grond) vaak al minder dan 0,5 W/m² op 1 meter afstand, dus ver onder de limiet van 10 W/m².
Voor grotere macro-antennes (op gebouwen of masten van 15-30 meter hoogte), is de hoofdbundel meestal naar voren of schuin naar beneden gericht, en vermijdt het gebied direct onder de antenne. Hier ligt de piekstraling vaak op 50-200 meter afstand in het stralingsgebied. Toch blijven ook hier de waarden voor het publiek binnen de limieten van ICNIRP.
Aanbevolen bufferafstanden (indicatief)
| Type 5G-antenne | Vermogen | Aanbevolen veilige afstand |
|---|---|---|
| Small Cell / straatantenne | 10–30 W | 1–2 meter (horizontaal) |
| Macro antenne (gebouw/mast) | >50 W tot enkele honderden W | 10–50 meter (in stralingsrichting) |
| mmWave beamforming antennes | max. 100–200 W EIRP | 5–20 meter (gericht veld) |
Let op: dit zijn conservatieve schattingen en bedoeld als indicatieve waarden. In de praktijk zijn de blootstellingen vaak véél lager door richtingsstralen, reflectie, obstakels en afstand.
Stralingsmetingen in Nederland
Agentschap Telecom (onderdeel van RDI) voert regelmatig onafhankelijke metingen uit naar elektromagnetische straling. De meeste 5G-antennes produceren EMV-niveaus die vaak minder dan 10% van de ICNIRP-grenswaarden bedragen.
Meetresultaten zijn openbaar beschikbaar op het antenneregister (www.antennekaart.nl), waar je ook locaties van antennes en stralingsmetingen kunt bekijken.
5G en gezondheid – wetenschappelijk standpunt
Volgens organisaties zoals de WHO, het RIVM en ICNIRP is er tot op heden geen wetenschappelijk bewijs dat blootstelling aan EMV binnen de vastgestelde limieten gezondheidsrisico’s veroorzaakt. Niettemin blijven onderzoeken lopende, vooral met betrekking tot lange termijn en cumulatieve blootstelling.
Tips voor wie toch voorzichtig wil zijn
- Vermijd langdurig verblijf direct tegenover een antenne op korte afstand (binnen 2–5 meter)
- Houd woon- of slaapruimtes indien mogelijk niet direct in de hoofdbundel van een zender
- Gebruik EMV-afscherming indien gewenst (bijv. speciale gordijnen of verf)
- Gebruik meetapparatuur voor EMV als je de blootstelling in je omgeving wil verifiëren
Samenvattend
Er is geen vaste universele afstand die als ‘veilig’ moet worden beschouwd, omdat 5G-antennes ontworpen en getest worden om onder de toegestane stralingslimieten te functioneren – ongeacht de afstand. Toch kunnen gebruikers zich veiliger voelen door enkele meters afstand te houden van actieve antennes en zich bewust te zijn van de richting van het stralingspatroon. De wetenschappelijke consensus geeft op dit moment aan dat 5G geen gezondheidsrisico’s oplevert zolang de blootstelling onder de ICNIRP-limieten blijft.
Wat is het verschil tussen passieve en actieve straling?
Passieve straling, zoals van FM-radio, zendt constant uit in alle richtingen. 5G maakt gebruik van actieve beamforming waarbij signalen gericht worden verstuurd naar gebruikers, waardoor de straling veel gerichter is en doorgaans lager in blootstelling voor anderen in de omgeving.
Waarom zijn er meer 5G-antennes nodig?
Omdat hogere frequenties (zoals in 5G) minder ver reiken en gevoeliger zijn voor obstakels, zijn er meer, maar kleinere antennes nodig om een stabiele verbinding te garanderen. Deze kleine antennes stralen met veel lager vermogen dan klassieke zendmasten.