Een DHCP-server (Dynamic Host Configuration Protocol-server) is een netwerkdienst die automatisch IP-adressen en andere netwerkconfiguratie-instellingen toewijst aan apparaten binnen een netwerk. Hierdoor hoeven gebruikers of beheerders deze gegevens niet handmatig in te voeren. De DHCP-server speelt een essentiële rol in het beheren van netwerkverbindingen, vooral in middelgrote tot grote netwerken zoals bedrijfsnetwerken, scholen en zelfs thuisnetwerken met meerdere apparaten.
Hoe werkt een DHCP-server technisch?
Automatische IP-toewijzing
Wanneer een apparaat (zoals een laptop, smartphone of printer) verbinding maakt met een netwerk, stuurt het een DHCP Discover-verzoek uit om een IP-adres aan te vragen. Dit verzoek is een broadcastbericht dat wordt ontvangen door de DHCP-server. Zodra de server het verzoek ontvangt, controleert deze zijn adrespool op beschikbare adressen en stuurt vervolgens een DHCP Offer terug met een voorstel voor een IP-adres.
DHCP-transactieproces (DORA)
Het volledige proces bestaat uit vier stappen, bekend onder de afkorting DORA:
- Discover: Het apparaat vraagt een IP-adres op.
- Offer: De DHCP-server biedt een beschikbaar IP-adres aan.
- Request: Het apparaat accepteert het aanbod en vraagt het specifiek aan.
- Acknowledgment: De DHCP-server bevestigt de toewijzing en geeft alle netwerkconfiguratie door.
Na deze vier stappen is het apparaat klaar om het netwerk correct te gebruiken met een geldig IP-adres, subnetmasker, gateway en DNS-serverinstellingen.
Leasetermijn en adresbeheer
De DHCP-server kent IP-adressen tijdelijk toe, dit heet een lease. Na afloop van de leasetermijn moet het apparaat het adres vernieuwen. Dit zorgt ervoor dat ongebruikte IP-adressen terugkeren naar de beschikbare pool. De beheerder kan de lengte van de lease instellen, afhankelijk van de netwerkomgeving. In dynamische omgevingen is een korte lease handig, terwijl vaste installaties zoals printers een lange of statische lease kunnen krijgen.
Andere functies van een DHCP-server
Naast IP-adressen kan een DHCP-server ook andere instellingen toewijzen, zoals:
- Standaard gateway (voor toegang tot andere netwerken)
- DNS-servers (voor domeinnaamoplossing)
- WINS-servers (voor naamomzetting op oudere Windows-netwerken)
- TFTP-servers (bijvoorbeeld voor netwerkboot van thin clients)
| Component | Functie |
|---|---|
| IP-pool | De reeks IP-adressen waaruit de DHCP-server adressen toewijst |
| Leasebeheer | Controle over hoe lang een IP-adres aan een apparaat is toegewezen |
| Statische bindings | Handmatige toewijzing van vaste IP-adressen aan specifieke MAC-adressen |
| Opties configureren | Instellen van extra netwerkparameters zoals DNS, gateway enz. |
DHCP is een standaardprotocol dat breed wordt ondersteund in besturingssystemen, routers, switches en netwerkapparaten. De DHCP-server draait vaak op een router of op een aparte server in grotere netwerken. Voor betrouwbaarheid in bedrijfsomgevingen worden vaak meerdere DHCP-servers gebruikt met failover-configuraties.
Zonder een DHCP-server zou elk apparaat handmatig moeten worden geconfigureerd met een uniek IP-adres en netwerkdetails, wat onpraktisch is in netwerken met veel gebruikers. Dankzij DHCP kunnen apparaten direct en zonder vertraging worden verbonden met het netwerk.