LTE (Long Term Evolution) mimarisinde veri iletişimi IP tabanlıdır ve her cihaz (UE – User Equipment) ile şebeke arasında kurulan bağlantı bir bearer (taşıyıcı kanal) üzerinden sağlanır. Bu bearer’lar, veri trafiği için oluşturulan sanal yollar olup, servis kalitesini (QoS) tanımlar ve her biri belirli bir akışa hizmet eder. LTE’de iki temel bearer türü vardır: default bearer (varsayılan taşıyıcı) ve dedicated bearer (özel taşıyıcı).
Default Bearer (Varsayılan Taşıyıcı)
Default bearer, LTE şebekesine ilk bağlanıldığında otomatik olarak oluşturulan temel veri bağlantısıdır. Bu bağlantı, kullanıcının internete erişmesini sağlar ve genellikle “best-effort” yani öncelik vermeyen servis kalitesine sahiptir. Her UE için en az bir default bearer mutlaka kurulur.
- İlk kurulan EPS bearer’dır.
- UE ve PDN Gateway (PGW) arasında kalıcı bir IP bağlantısı sağlar.
- Statik bir QoS profiline sahiptir ve değişmez.
- İnternete genel bağlantı sağlayan ana kanaldır.
- IP adresi bu bearer ile ilişkilendirilir ve genellikle bağlantı süresince sabit kalır.
Default bearer üzerinden taşınan veriler genellikle e-posta, sosyal medya gibi QoS gerektirmeyen servisleri kapsar. Bu bearer kurulduktan sonra kullanıcı cihazı IP tabanlı veri trafiğine başlar.
Default bearer örneği
Bir kullanıcı telefonunu açıp LTE ağına bağlandığında, MME tarafından bir default bearer kurulur. Bu bağlantı üzerinden IP adresi atanır ve kullanıcı internete bağlanabilir. Bu işlem arka planda otomatik gerçekleşir.
Dedicated Bearer (Özel Taşıyıcı)
Dedicated bearer, belirli bir servis için daha özel QoS gereksinimleri olduğunda kurulan ikinci taşıyıcı bağlantıdır. Bu bağlantı genellikle VoLTE (Voice over LTE), video akışı veya diğer gerçek zamanlı uygulamalar için gereklidir.
- Default bearer’a bağlı olarak kurulur (aynı IP adresi üzerinden).
- Özelleştirilmiş QoS parametrelerine sahiptir (örneğin düşük gecikme, yüksek öncelik).
- Uygulamaya özgü trafik filtreleme (TFT) kuralları içerir.
- Her özel servis için ayrı dedicated bearer tanımlanabilir.
- VoLTE aramaları için tipik olarak IMS üzerinden kurulur.
Dedicated bearer, ağ tarafından istek üzerine aktif hale getirilir. Örneğin bir VoLTE çağrısı başlatıldığında, ağ tarafından VoLTE ses verisi için düşük gecikmeli özel bir bearer oluşturulur.
Dedicated bearer örneği
Kullanıcı VoLTE destekli bir LTE araması başlattığında, ağda PCRF (Policy and Charging Rules Function) mekanizması devreye girer. IMS sunucusunun talebi üzerine, MME yeni bir dedicated bearer oluşturur ve bu bearer sadece ses verisi için kullanılır.
Default ve Dedicated Bearer Karşılaştırması
| Özellik | Default Bearer | Dedicated Bearer |
|---|---|---|
| Kuruluş Zamanı | Bağlantı kurulduğunda otomatik | Servis ihtiyacına göre isteğe bağlı |
| QoS Profili | Statik (genel trafik için) | Dinamik (uygulamaya özel) |
| IP Adresi | Atanır | Varsayılan IP adresini kullanır |
| Trafik Türü | Genel internet verisi | Ses, video, özel uygulamalar |
| TFT (Traffic Flow Template) | Yok | Vardır |
QoS Parametreleri
Dedicated bearer, LTE ağında servis kalitesini belirleyen aşağıdaki QoS parametrelerini kullanır:
- QCI (QoS Class Identifier): Trafik türüne göre öncelik belirler.
- GBR (Guaranteed Bit Rate): Bazı servislerde garanti edilen minimum veri hızı.
- ARP (Allocation and Retention Priority): Bearer’ın ağ kaynakları üzerindeki önceliğini belirler.
Örneğin, QCI=1 olan bir dedicated bearer genellikle VoLTE gibi düşük gecikmeli servisler için kullanılırken, QCI=9 olan default bearer genel internet trafiği için kullanılır.
Sonuç olarak, default bearer tüm kullanıcılara ağ bağlantısı sağlarken, dedicated bearer belirli servisler için ekstra performans sağlar. LTE’nin bu esnek mimarisi, kullanıcı deneyimini optimize ederken ağ kaynaklarının etkin kullanımını mümkün kılar.