UDP (User Datagram Protocol) is een transportlaagprotocol in de TCP/IP-suite dat een verbindingsloos en onbetrouwbaar communicatiemechanisme biedt. Het wordt vaak gebruikt voor toepassingen die prioriteit geven aan gegevensoverdracht met lage latentie en realtime gegevensoverdracht boven betrouwbaarheid en mechanismen voor foutherstel die worden geboden door TCP (Transmission Control Protocol).
Drie protocollen die vaak UDP gebruiken, zijn onder meer:
- DNS (Domain Name System): DNS gebruikt UDP voor zoekopdrachten waarbij een kleine hoeveelheid gegevens wordt verzonden en een snel antwoord gewenst is. Het verbindingsloze karakter van UDP is geschikt voor DNS-query’s, waarbij efficiëntie en snelheid bij het omzetten van domeinnamen naar IP-adressen cruciaal zijn.
- DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol): DHCP gebruikt UDP voor het leasen van IP-adressen aan apparaten in een netwerk. Met UDP kunnen DHCP-servers snel IP-adressen en netwerkconfiguratieparameters toewijzen en beheren zonder de overhead van het tot stand brengen van een verbinding.
- VoIP (Voice over IP): Veel Voice over IP-toepassingen en -diensten, zoals Skype, maken gebruik van UDP voor het verzenden van spraak- en videodatapakketten. De lage overhead en verminderde latentie van UDP maken het geschikt voor real-time communicatietoepassingen, waarbij het handhaven van een lage vertraging van cruciaal belang is.
UDP ondersteunt verschillende applicatielaagprotocollen die lichtgewicht en snelle gegevensoverdracht vereisen, zonder de betrouwbaarheidskenmerken van TCP. Voorbeelden hiervan zijn SNMP (Simple Network Management Protocol), TFTP (Trivial File Transfer Protocol) en RTP (Real-time Transport Protocol), gebruikt in multimediastreamingtoepassingen.
Sommige protocollen gebruiken zowel UDP als TCP, afhankelijk van de specifieke vereisten van de applicatie. HTTP (Hypertext Transfer Protocol) kan bijvoorbeeld UDP (HTTP/3 met QUIC) of TCP (traditioneel HTTP/1.1 en HTTP/2) gebruiken als het onderliggende transportprotocol. De keuze tussen UDP en TCP hangt vaak af van factoren zoals de behoefte aan betrouwbaarheid, gegevensintegriteit en prestatiekenmerken die specifiek zijn voor de gebruikssituatie van de applicatie.
Voorbeelden van toepassingen en diensten die voornamelijk gebruik maken van UDP zijn onder meer online gaming (voor realtime gameplay-updates), streaming media (voor continue gegevenslevering) en IoT-apparaten (Internet of Things) (voor lichtgewicht communicatie tussen sensoren en gateways). Het ontwerp van UDP is voorstander van snelheid en efficiëntie in scenario’s waarin incidenteel pakketverlies of een afwijkende levering kan worden getolereerd zonder de algehele prestaties te beïnvloeden.